Kobiety na traktory, czyli płeć piękna w socrealizmie Na wykład Ewy Toniak o wyobrażeniach kobiet i mężczyzn w sztuce polskiej okresu socrealizmu można było się wybrać w środę, 22 września do Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej.
Ewa Toniak jest historykiem i krytykiem sztuki, jednocześnie doktorem nauk humanistycznych. Zdecydowanie jest pionierką krytyki feministycznej w Polsce. Zajmuje się sztuką współczesną w perspektywie feministycznej, reprezentacją męskości w sztuce od końca XVIII w., białymi plamami i obecnością kobiet w historii.

Ewa Toniak za pomocą wykładu pt. "Kilof i woalka. O wyobrażeniach kobiet i mężczyzn w sztuce polskiej okresu socrealizmu" wprowadziła słuchaczy w świat minionej epoki. Socrealizm to epoka przypadająca na czas odbudowywania miast po wojnie. Autorka wykładu opowiadała o tym, w jaki sposób socrealizm kształtuje kobietę i mężczyznę. Okazuje się, że kobiety w prozie polskiego socrealizmu, obejmującego lata 1947-1953, są postaciami drugiego planu, elementami nieuświadomionymi, dlatego rolą mężczyzn jest nad nimi pracować, aby weszły w świat budowniczych. Kobiety nie posiadają ciała, nie mają cielesności jako takiej. Owszem, posiadają dłonie, ale spracowane, widać także na fotografiach lub obrazach nogi i usta. Seksualność natomiast w czasach socrealizmu była potępiana. Posiadają ją jednak w sztuce bohaterki ze śladami kultury burżuazyjnej, które nie uginają się i nie ulegają dominującemu kanonowi postaci robotnicy. Zwane są one również kosmopolitkami, lecz widnieje ich zdecydowanie mniej w sztuce socrealistycznej. Zjawisko takie miało miejsce, ponieważ pożądanym wzorem w tych czasach była robotnica w stroju roboczym.

Ewa Toniak podczas swojej prelekcji doskonale omówiła kobietę minionej epoki na przykładzie postaci z obrazu Wojciecha Fangora, w którym autor ukazał zestawienie cech kosmopolitki oraz pary robotników. Można w nim również zauważyć, że mężczyźni są przedstawieni jako herosi, którzy budują przyszłość po zakończonej wojnie, natomiast kobiety to karmicielki, opiekunki, po prostu robotnice. W czasie wykładu można było podziwiać oraz poznać interpretację obrazów Aleksandra Kobzdeja "Ceglarki" z 1950 r., który obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie, oraz słynny obraz omawianej epoki, zatytułowany "Podaj cegłę". Wspomniano również o filmie Ireny Kamieńskiej "Dzień za dniem" z 1988 r., który ukazuje postaci wiejskich kobiet pracujących przy odbudowie miasta po wojnie. Po prelekcji wywiązała się żywa dyskusja autorki ze zgromadzonymi słuchaczami.

Socrealizm (realizm socjalistyczny) to kierunek w sztuce, określany jako metoda twórcza, istniejący od 1934 w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych. Miał tam oficjalny status podstawowej i jedynej metody twórczości artystycznej i był ideowym oraz propagandowym narzędziem partii komunistycznych.
Tekst: Marta Matkowska Fotorelacja: Arkadiusz Sikorski
24-09-2010
/ sprawozdania z tego miesiąca
|