Dom mieszkalny położony przy ul. Obotryckiej 9 w swej pierwotnej postaci wzniesiony został w 1867 r. Inwestorem był znany gorzowski piekarz Carl Becker.
Dobrze prosperująca firma zmusiła właściciela do rozbudowy obiektu; nastąpiło to w 1892 r., w tym czasie współzarządzającym zakładem był syn poprzedniego szefa - Ernst Becker.
Budynek został podwyższony do czterech kondygnacji, a w części frontowej urządzony został sklep, którego szerokie okna wystawowe prezentowały wyroby piekarni: torty, sękacze, pierniki oraz specjalność zakładu – słone ciasteczka.
W 1902 r. wykonano projekt kanalizacji obiektu; wkrótce też nastąpiło podłączenie do miejskiej sieci.
W 1904 r. częściowo przebudowano więźbę dachową.
W 1909 r. w tylnej części budynku wybudowano nowy komin.
W 1912 r. przebudowano wejścia na parterze od strony ul. Pionierów (niem. Friedrich-Strasse), wykonano nowe okno i dokonano podziału korytarza.
W 1916 r. przebudowano częściowo parter w tylnej części obiektu; ponownych zabiegów (zmiana układu ścianek działowych) dokonano w 1927 r.
W latach 20-tych część pomieszczeń sklepowych dzierżawił J. Schor, zajmujący się sprzedażą konfekcji.
W 1934 r. w budynku zainstalowano nowoczesne piece piekarnicze. W tym czasie właścicielem firmy był już Karl Ernst Becker.
W 1939 r. ponownie przebudowano wnętrze pierwszej kondygnacji (zagęszczenie podziałów wewnętrznych).
W 1945 r. pięcioosobowa rodzina Beckerów - zajmująca się w czasie II wojny światowej wypiekiem znakomitego chleba - opuściła Gorzów Wlkp., przenosząc się do Uelzen, gdzie
w 1948 r. ponownie otworzyła piekarnię.
Obecnie pierwsza kondygnacja budynku stanowi siedzibę Banku Zachodniego S.A. we Wrocławiu I Oddziału w Gorzowie Wlkp.; część pomieszczeń wyższych kondygnacji wykorzystywana jest na cele biurowe, a większość na mieszkalne.
W sensie architektonicznym ten czterokondygnacjowy (w części południowej trójkondygnacjowy) obiekt jest budowlą wzniesioną w duchu historyzmu, eklektycznej manierze podówczas powszechnie panującej w zabudowie miasta.
Budynek Banku Zachodniego posadowiony jest w centrum Gorzowa Wlkp., w obrębie części staromiejskiej, przy skrzyżowaniu ulic Obotryckiej i Pionierów. Obiekt znajduje się
po południowej stronie ul. Obotryckiej i po zachodniej stronie ul. Pionierów. Stanowi element zwartych pierzei w/w ulic, utrzymanych w podobnym charakterze architektonicznym. Po zachodniej stronie obiektu znajduje się malutkie czworoboczne, zamknięte podwórze o wybetonowanej powierzchni, ograniczone od strony zachodniej zabudową zorientowaną ku ul. Obotryckiej.
Drzwi zewnętrzne (od strony ul. Pionierów) dwuskrzydłowe z ozdobnie oblistwowanymi płycinami; listwy przylgowe żłobkowane, w dolnej części z ornamentem kostkowym, zwieńczone wolutą. W obrębie skrzydeł drzwiowych są naświetla z ozdobnym metalowym okratowaniem. Od strony Obotryckiej współczesne przeszklone drzwi w metalowych ramach. Drzwi do mieszkań dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe (płyciny prostokątne, obwiedzione profilowanymi listwami), zawieszone na zawiasach trzpieniowych; przy części skrzydeł drzwiowych zachowały się oryginalne, ozdobne klamki, szyldziki mosiężne. Ponad żłobkowanymi ślemionami usytuowane są sześciopolowe nadświetla. W obrębie mieszkań drzwi jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe; otwory drzwiowe zaopatrzone w żłobkowane opaski. Część stolarki drzwiowej wtórna.
Otwory okienne w formie stojących prostokątów, ujęte obramieniem architektonicznym.
W obrębie II kondygnacji profilowane gzymsy nadokienne wsparte są pseudokolumienkami o korynckich głowicach; w obrębie pozostałych kondygnacji gzymsy te (mające w części okien III kondygnacji formę trójkątnych frontonów) mają u podstawy wsporniki wolutowe lub ozdobione ornamentem roślinnym. Otwory okienne mają żłobkowane, profilowane opaski wyrobione w tynku i utrzymane w kolorze białym.
W obrębie II i III kondygnacji płaciny podokienne, ujęte po bokach wspornikami. Okna czteroskrzydłowe, skrzynkowe, dzielone żłobkowanymi ślemionami; listwy przylgowe
w formie ozdobnie potraktowanych pseudokolumienek.
W obrębie klatki schodowej czteroskrzydłowe okna krosnowe, dzielone krzyżami okiennymi.
W trakcie remontu kapitalnego - mimo wprowadzenia w oknach pierwszej kondygnacji oświetlających salę operacyjną nowej stolarki - zachowano pierwotną skalę okien i ich podział za pomocą kanelowanych, stylizowanych kolumienek.
Schody w obrębie klatki schodowej ceramiczne ze stalowymi belkami policzkowymi, dwubiegowe, oblicowane drewnem. Schody te zaopatrzone są w profilowane poręcze, osadzone w toczonych tralkach ażurowej balustrady.
Budynek założony jest na rzucie dwóch stykających się ze sobą prostokątów. Jak wynika
z planów z lat 1902 i 1927 jego obrys ulegał pewnej ewolucji; w jego obręb włączona została m.in. część pierwotnego podwórza (obecnie jest tu pomieszczenie usytuowane
po południowej stronie sali operacyjnej). Skorygowano również przebieg ściany zachodniej.
Wejście do części usługowej (obecnie do banku) parteru obiektu od strony ul. Obotryckiej, do pomieszczeń południowej części parteru i pomieszczeń wyższych kondygnacji od strony ul. Pionierów.
Ekspozycja architektoniczna budynku oparta jest na osiowym układzie przepruć okiennych i drzwiowych, podkreślonym kontrastowym zróżnicowaniem kolorystycznym powierzchni ścian (w tonacji ochry), architektonicznych obramień otworów okiennych (białych) oraz wykusza.
W układzie wertykalnym elewację organizują ponadto:
1/ narożny wykusz, którego hełm stanowi dominantę obiektu,
2/ kroksztynowe wsporniki (z motywem wolutowym) wspierające okap dachu.
W układzie horyzontalnym elementami ukształtowania elewacji są:
1/ cokół budynku oblicowany szlifowanymi płytami kamiennymi;
2/ boniowane ściany pierwszej kondygnacji;
3/ linie wyznaczone przez podokienniki, nadproża, gzymsy nadokienne i płyciny
podokienne otworów okiennych, umieszczonych w pięciu poziomach;
4/ gładkie, tynkowane opaski pomalowane na biało, opinające elewacje obiektu
na poziomie podokienników i gzymsów nadokiennych;
5/ gzyms podokapowy o motywie kostkowym.
Czynnikami waloryzującymi elewacje budynku są: charakter stolarki okiennej i drzwiowej oraz sposób ukształtowania hełmu wykusza (płyciny ścian, gzyms kostkowy, kuta sterczyna metalowa).
Wnętrze obiektu w obrębie pierwszej kondygnacji zatraciło swój pierwotny układ i funkcję (usytuowane tu były pomieszczenia piekarni oraz sklep); obecnie północna część budynku jest jednownętrzna (z podziałami o charakterze nietrwałym).
Pomieszczenia wyższych kondygnacji o charakterze mieszkalnym mają układ dwutraktowy; w tej części budynku zmiany są stosunkowo niewielkie.
Opracowanie: Anna Baran, Marzena Maćkała
Na podstawie materiałów udostępnionych przez:
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze
Delegatura w Gorzowie Wlkp.
- Pracownię Miejskiego Konserwatora Zabytków
w Urzędzie Miasta Gorzowa Wlkp.
Fot. Sławomir Sajkowski