Budynek położony przy ul. Borowskiego 29 (łącznie z oficyną) wzniesiony został w 1894 r. (data budowy umieszczona w elewacji frontowej).
Obiekt był własnością R. Wainecka - miejscowego fabrykanta.
Projekt budowy pochodzi z 1893 r. (autorzy nieznani) i zawiera kilka dodatkowych koncepcji rozwiązań fasady.
W 1895 r. zaprojektowano przybudówkę, po wschodniej stronie budynku, łącznie
z przejazdem; należy przypuszczać, iż ta część została wybudowana w dwa lata
po posadowieniu budynku głównego (na pewno przed 1900 r.).
Dom mieszkalny przy ul. KRN (obecnie Borowskiego) nr 29 w typie willi,
3–kondygnacjowy, z przyległą - od podwórka - oficyną, o charakterystycznym (eklektycznym) sposobie rozwiązania elewacji frontowej, z bogato zastosowanym detalem architektonicznym.
W latach 30-tych XX w. właścicielem domu była p. Wainecke - wdowa po R. Wainecke.
Po 1945 r. obiekt użytkowany był jako komisariat MO, od 1953 r. zaadaptowany na Stację Sanitarno-Epidemiologiczną.
Budynek osadzony na kamiennych ławach fundamentowych, cokół ceglany o wysokości ok. 100 cm.
Przed wejściem do budynku jednobiegowe schody kamienne, z szerokim spocznikiem.
Wewnątrz budynku komunikacja między piętrami po drewnianych schodach dwubiegowych, zaopatrzonych w ozdobnie profilowane poręcze, z toczonymi tralkami
i ozdobnie rozwiązane stopnie, belki policzkowe, listwy przypodłogowe.
Okna są zróżnicowane. W elewacji frontowej występują okna skrzynkowe, 4-skrzydłowe, dzielone krzyżem okiennym (ślemie żłobkowane, słupek w formie kolumienki z wolutami); we wschodniej części okna 6-skrzydłowe, o analogicznej konstrukcji. Otwory okienne przesklepione są łukiem odcinkowym. W elewacji tylnej okna o analogicznej konstrukcji,
z prostymi krzyżami okiennymi, przesklepione płasko. W tej tylnej części znajdują się współczesne okna krosnowe, 2-skrzydłowe, pojedyncze. Klatka schodowa - w budynku głównym - doświetlone przez dwa, stałe okna, częściowo uchylne, o drobnym podziale szprosowym.
Drzwi frontowe trzyskrzydłowe, płycinowe, z nadświetlem (dzielone słupkami na trzy pola), zwieńczone łukiem odcinkowym, zawieszone na zawiasach trzpieniowych.
Budynek założony został na planie wieloboku, o kształcie zbliżonym do litery „L”; front skierowany w kierunku południowo-wschodnim.
Dom mieszkalny w układzie trzytraktowym: na osi długiej budynku wytyczony jest korytarz, dzielący wnętrze na dwie, równe części. Pierwotnie w trakcie frontowym znajdowały się dwa pokoje i salon, w trakcie tylnym dwie sypialnie i jadalnia, natomiast korytarz zapewniał komunikację z w/w pomieszczeniami.
Oficyna jednotraktowa, z poprzecznie wydzielonymi pomieszczeniami; pierwotnie
w oficynie znajdowały się: łazienka, WC, kuchnia, pokój dla służby.
Willa charakteryzuje się rozczłonkowaną bryłą, o zróżnicowanych formach dachów
i różnych wysokościach. Jest to budynek 3-kondygnacjowy, z poddaszem użytkowym,
w całości podpiwniczony.
Elementem charakterystycznym, wyróżniającym w pierzei zabudowy ulicy, jest sposób ukształtowania elewacji frontowej, z bogato zastosowanym detalem architektonicznym,
z użyciem form historycznych (eklektyzm).
Elewacja frontowa 6-osiowa, z rytmicznie rozmieszczonymi otworami, z zachowaniem osi pionowych.
Elementem pionowego ukształtowania elewacji są: centralnie umieszczony (bez uwzględnienia przejazdu) ryzalit pozorny, zwieńczony trójkątnym frontonem (tympanon gładki, pusty), wkomponowanym w pełną attykę - poniżej frontonu data 1984; pilastry przyotworowe, w formie półkolumien, nawiązujących do porządku antycznego, które stanowią oparcie dla frontonów i archiwolt portali.
Elementem poziomego ukształtowania elewacji są gzymsy: prosty cokołowy, międzykondygnacyjny i wieńczący o motywie schodkowym (klasycyzującym); ażurowa attyka w formie balustrady z tralkami, równomiernie rozmieszczone otwory okienne, ujęte w portale (klasycystyczne i barokowe); balkon pośrodku ryzalitu pozornego, na I piętrze, o współczesnej metalowej balustradzie.
Opracowanie: Anna Baran, Marzena Maćkała
Na podstawie materiałów udostępnionych przez:
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze
Delegatura w Gorzowie Wlkp.
- Pracownię Miejskiego Konserwatora Zabytków
w Urzędzie Miasta Gorzowa Wlkp.
Fot. Sławomir Sajkowski