Budynek użytkowany dzisiaj jako główna siedziba Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki publicznej wzniesiony został w 1903 r. przez Hansa Lehmanna; autorem projektu był Karol Bangert (architekt berliński).
Obiekt posadowiono przy Kustrinerstrasse 84 (następnie 107) - głównej drodze prowadzącej ze wschodu na zachód (Santok - Kostrzyn). Pierwotna działka siedliskowa, zawarta w kwartale ulic: Kos. Gdyńskich, Wł. Sikorskiego i doliny Kłodawki, należała do właściciela wielkiej fabryki maszyn i odlewni „Jaehne i Syn” i składała się z dwóch kamienic z przylegającymi zabudowaniami fabrycznymi.
Około 1900 r. gorzowski inżynier Hans Lehmann odkupił od Jaehnego jedną z kamienic
(nr 107) i zbudował na tym miejscu willę. Od chwili powstania do II wojny światowej budynek był własnością Lehmanna; w suterenie (lata 10-te i 20-te XX w.) mieszkał robotnik Friedrich Massow.
Po II wojnie światowej mieściła się w budynku siedziba władz sądowych (prokuratura).

To obiekt murowany, 2-kondygnacyjny, z poddaszem użytkowym i sutereną, nakryty wysokim, rozbudowanym dachem, w typie willi mieszczańskiej, o secesyjnym wystroju wnętrz.
Willa usytuowana jest w pierzei północnej ul. Wł. Sikorskiego, po zachodniej stronie Parku im. Wiosny Ludów. Od zachodu obiekt sąsiaduje z neorenesansową kamienicą (nr 106), będącą integralną częścią dawnego założenia mieszkalno-fabrycznego.
Działka siedliskowa o kształcie regularnego czworoboku, ograniczona jest od południa
ul. Wł. Sikorskiego, od zachodu ul. Kos. Gdyńskich, od wschodu - parkiem. W północno-zachodniej części działki ulokowane są budynki magazynowe (pierwotnie obiekty fabryki maszyn), o XIX-wiecznej metryce. Teren otaczający willę (bibliotekę) oddzielony jest od strony parku i ulicy wysokim żelaznym parkanem.

Schody: główna klatka schodowa - drewniana, w formie schodów zabiegowych prowadzących na antresolę, zaopatrzona w dekoracyjną balustradę, z toczonymi tralkami; boczna (gospodarcza) klatka schodowa - schody drewniane, 2-biegowe, ze spocznikiem
i balustradą z toczonymi tralkami; przed głównym wejściem jednobiegowe, murowane schody; od strony werandy schody 2-biegowe, murowane.

Stolarka okienna pierwotna, zróżnicowana typologicznie. Otwory okienne o różnym kształcie: prostokątne, w układzie dwóch okien prostokątnych, układ trójkowy (o wąskich otworach bocznych), cztery równorzędne okna, na wspólnym gzymsie; otwory flankowane małymi oknami bocznymi; okno owalne; szerokie okna werandy, zwieńczone łukiem pełnym.
Okna o konstrukcji skrzynkowej (podwójne), 2-, 4-, 6-osiowe, dzielone krzyżem okiennym lub ślemieniem, z podziałem szprosowym w górnych skrzydłach. Okna werandy są krosnowe, stałe, z uchylną kwaterą, z podziałem szprosowym. W obrębie hallu (na klatce schodowej) otwór okienny jest wypełniony szkłem witrażowym. Część okien zaopatrzona w pierwotne, drewniane (zewnętrzne) żaluzje oraz w metalowe kraty.

Stolarka drzwiowa pierwotna, jednorodna typologicznie. Drzwi frontowe są 2-skrzydłowe, ramowo-płycinowe, z naświetlem (zaopatrzonym w metalowe kraty), wielopolowym nadświetlem, zawieszone na trzpieniowych zawiasach. Drzwi wewnętrzne - dwuskrzydłowe (do pomieszczeń reprezentacyjnych) oraz jednoskrzydłowe, płycinowe,
z naświetlem o ozdobnych szybach, zaopatrzone we współczesne, mosiężne okucia; część drzwi dwuskrzydłowych jest rozsuwana. Na poddaszu i w piwnicy współczesna stolarka płycinowa.

Budynek założony został na planie wieloboku, o typowej linii zabudowy dla secesyjnych obiektów. Ściana zachodnia lekko skośna, nadająca budynkowi kształt trapezu, w ścianie wschodniej niewielki ryzalit. Front budynku skierowany jest w stronę ul. Wł. Sikorskiego (dwa wejścia); od strony północnej (od pierwotnego ogrodu) wejście na werandę.
Willa posiada układ planistyczno-przestrzenny analogiczny na wszystkich kondygnacjach. Cechą charakterystyczną rozplanowania wnętrza jest zgrupowanie pomieszczeń wokół reprezentacyjnego hallu, przy jednoczesnym zróżnicowaniu pod względem funkcjonalnym.
Rozplanowanie parteru: centralnym pomieszczeniem jest dwukondygnacyjny hall, dostępny z ganku w narożniku południowo-wschodnim oraz z klatki schodowej; przed wejściem do hallu przedsionek (garderoba) oraz toaleta; od południa przylega pokój właściciela, skomunikowany z gabinetem (pracownią); po przeciwległej stronie jadalnia oraz weranda; w północno-zachodniej części ulokowane są pomieszczenia gospodarcze (dawna kuchnia, jadalnia dla służby, przedsionek, spiżarnia). W piwnicy (oficyna) część frontowa użytkowana była na mieszkanie; część tylna - magazyn, kotłownia.
Na piętrze znajdują się pokoje (dzienne, sypialne, dziecinne), łazienka, toaleta.

Budynek położony przy ul. Wł. Sikorskiego 107 charakteryzuje się urozmaiconą (rozczłonkowaną) bryłą, typową dla nowoczesnego (secesyjnego) budownictwa mieszczańskiego z pocz. XX w. Jest to obiekt 1-piętrowy, podpiwniczony (suterena),
z użytkowym (częściowo mieszkalnym) poddaszem, nakryty wielopołaciowym dachem
z licznymi wystawkami, lukarnami (nad wieżą dach baniasty).

Elewacje ukształtowane równorzędnie, bez wyodrębnienia fasady, o indywidualnych formach i dekoracji architektonicznej, na którą składają się gzymsy, opaski okienne, płyciny, konsole, ornament secesyjny.
Elewacja południowa złożona jest z trzech elementów: ganek z głównym wejściem, otwarty z dwóch stron arkadami z łukiem koszowym; część środkowa 2-osiowa, trzypoziomowa, zwieńczona wysokim, dekoracyjnym (o łamanej linii) szczytem, zaakcentowana arkadą balkonu; w obrębie klatki schodowej drzwi zwieńczone są profilowanym gzymsem, zaś pośrodku elewacji okno ujęte pilastrami ze zwieńczeniem
w formie tympanonu.
Elewacja wschodnia również trzyczęściowa, podkreślona różnie ukształtowanymi połaciami dachowymi. Część pierwsza to elewacja ganku; część druga to prostokątny ryzalit, zaakcentowany wysokim szczytem (z wyprowadzonymi poza lico ścian elementami więźby dachowej); część trzecia dwuosiowa - arkady werandy i okna pokoju.
Elewacja północna jest dwuczłonowa, z silnie wysuniętą częścią wschodnią, posiada
w narożniku północno-zachodnim wieżę z samodzielnym dachem baniastym.

W pomieszczeniach parteru zachowało się pierwotne wyposażenie: schody z dekoracyjną balustradą, boazerie, wbudowane na stałe meble, latarnia, kaflowy kominek flankowany ławami, figuralny witraż (symbolika statusu społecznego), secesyjny (metalowy) żyrandol o kształcie obręczy, olejny obraz na ścianie, dębowe stropy wypełnione płycinami
o geometrycznym układzie, bogato opracowana stolarka drzwiowa z drewnianą formą pseudoportali. Na piętrze elementy dekoracyjne to: fasety i gipsowe rozety na sufitach, dwubiegowa klatka schodowa.

Cechą charakterystyczną tej willi gorzowskiej jest wzajemne przenikanie trzech nurtów artystycznych: historyzmu opartego na tradycyjnej stylistyce; secesji – w dekoracji wnętrz; modernizmu – w poszukiwaniu rozwiązań funkcjonalnych.


Opracowanie: Anna Baran, Marzena Maćkała
Na podstawie materiałów udostępnionych przez:
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze 
  Delegatura w Gorzowie Wlkp.
- Pracownię Miejskiego Konserwatora Zabytków 
  w Urzędzie Miasta Gorzowa Wlkp.