Zabudowania szpitala dziecięcego służyły pierwotnie jako Dom Macierzysty Zgromadzenia Sióstr Czerwonego Krzyża „Bethesda” (niem. Mutter haus vom Roten Kreuz „Bethesda”).
Organizacja ta powstała w 1899 r. w Gnieźnie i prowadziła działalność przy miejscowym szpitalu. Po zmianie granic w wyniku I wojny światowej, siostry przeniosły się do Gorzowa (w 1919r.) i początkowo osiedliły się przy ul. Teatralnej 26.
Najstarszym obiektem zespołu jest budynek B oddany do użytku 27.10.1921r.
W 1927r. na północ od budynku głównego wzniesiono Dom Emeryta dla starszych sióstr. W 1935r. do istniejącego Domu Macierzystego dostawiono poprzeczny doń budynek A, przeznaczony na Oddz. Niemowląt, w którym znalazło się 28 łóżek dla zdrowych i 44 dla chorych dzieci. W piwnicy urządzono separatkę w razie potrzeby na 62 łóżka. Dom „Bethesda” był zakładem opieki nad małymi dziećmi i matkami w okresie ciąży.
Od 1936r. przekształcony został w szpital.
Siostry kształcone były w zawodzie pielęgniarek, odbywając jednocześnie praktykę
w szpitalu miejskim. Po zdaniu egzaminów rozjeżdżały się po różnych szpitalach. Działalność zgromadzenia obejmowała pielęgnację chorych, opiekę społeczną, opiekę nad szkołą dla małych dzieci, naukę gotowania i gospodarstwa domowego.
W 1928 r. w 32 oddziałach pracowało 150 sióstr i uczennic.
W 1939r. zmieniono dawną nazwę i skuto napis na fasadzie.
Po wojnie na zapleczu szpitala wzniesiono budynek pralni.
Dawny dom „Bethesda” do niedawna pełnił funkcję szpitala dziecięcego. W 2000 roku ówczesny dyrektor szpitala (Jakub Derech-Krzycki) wyprowadził z budynku oddział dziecięcy i umieścił go w szpitalu przy ul. Warszawskiej. Były plany, aby opustoszały budynek przeznaczyć na lubuski oddział IPN, centrum powiadamiania ratunkowego itp.
Na planach się kończyło.
Porośnięty bluszczem zabytkowy budynek przez pięć lat niszczał i był zaniedbywany.
Nikt nie miał pomysłu, jak go odpowiednio zagospodarować.
Obecnie nieruchomość została zakupiona przez gorzowską firmę „Budnex”.
Szpital położony jest na północ od centrum miasta, po zachodniej stronie ul. Walczaka - wylotowej trasy w kierunku Strzelec Krajeńskich.
Od zachodu i południa graniczy z parkiem Siemiradzkiego.
Zabudowania szpitala położone są na wysokiej skarpie.
Na południe od niego, na wzgórzu położona jest wieża ciśnień, na północ - dom dziecka ulokowany po wojnie w dawnym budynku mieszkalnym z lat 20-tych.
Zespół szpitala składa się z trzech budynków położonych wzdłuż ul. Walczaka: bloków B
i C oraz poprzecznego do nich budynku A mieszczącego szpitalną portiernię i główne wejście do szpitala.
Budynek A - wzniesiony w 1935 r. jako szpital dziecięcy - zamyka zespół od płd., budynek B - dawny Dom Macierzysty „Bethesda” - usytuowany jest narożnikowo i wychodzi fasadą w stronę ulicy, zaś budynek C - dawny Dom Emeryta - zamyka cały kompleks od północy. Od tyłu po stronie zachodniej położony jest porośnięty pojedynczymi drzewami dziedziniec z budynkiem pralni. Od ulicy, przed dawnym domem Bethesda, rosną pojedyncze egzemplarze takich drzew jak: świerki, brzozy, klony, cis.
Budynek B (najstarszy w zespole) jest jednopiętrowy z wysokim podpiwniczeniem, nakryty dachem czterospadowym, pokrytym pierwotnie dachówką holenderską, obecnie karpiówką. Elewacja frontowa ma charakter reprezentacyjny - jest symetryczna, jednoosiowa, z trójosiowym ryzalitem pośrodku. Ryzalit ten podzielony został czterema jońskimi pilastrami w wielkim porządku dźwigającymi belowanie i trójkątny naczółek
z dwoma oknami i rzeźbionym emblematem Czerwonego Krzyża. Zamknięty łukiem pełnym portal główny usytuowany jest na osi ryzalitu i poprzedzony dwuramiennymi schodami. Nad wejściem umieszczono na wspornikach niewielki balkon.
Elewacja tylna jest dwunastoosiowa z tylnym wejściem zwieńczonym trójkątnym naczółkiem i szerokimi oknami klatki schodowej na osi.
Do południowej elewacji bocznej przylega weranda - dawniej parterowa z tarasem, obecnie piętrowa z pięcioma szerokimi oknami na parterze i piętrze.
Wnętrze budynku ma układ 2,5-traktowy z dwiema klatkami schodowymi - na osi części południowej.
Budynek C (z 1927 r.) jest jednopiętrowy z poddaszem, podpiwniczony, nakryty wysokim dachem czterospadowym z wystawką i lukarnami, pokrytym dachówką karpiówką.
Wejście główne usytuowane jest od południa w krótszej elewacji z ryzalitem rozczłonkowanym jońskimi pilastrami i zwieńczonym trójkątnym naczółkiem. Obecnie dłuższe elewacje mają po 5 osi.
Drugie wejście usytuowane zostało w narożniku przy parterowej werandzie elewacji zach. Wnętrze ma układ 2,5-traktowy z dwubiegową klatką schodową.
Budynek A (z 1935 r.) położony poprzecznie do budynku B i skomunikowany z nim piętrowym łącznikiem, zwrócony jest fasadą w kierunku południowym, dwupiętrowy
z niskim parterem od frontu i sutereną od podwórza oraz z obszernym poddaszem nakrytym czterospadowym dachem krytym dachówką karpiówką.
Od frontu niski parter wysunięty został przed elewację tworząc długi taras, którego odpowiednikiem na II piętrze jest balkon - galeria.
Ryzalit tylnej elewacji mieści dwubiegową klatkę schodową.
Wnętrze ma układ 2,5-traktowy.
W budynkach B i C mieściły się odziały dziecięce, w budynku C m.in. blok operacyjny.
Opracowanie: Anna Baran, Marzena Maćkała
Na podstawie materiałów udostępnionych przez:
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze
Delegatura w Gorzowie Wlkp.
- Pracownię Miejskiego Konserwatora Zabytków
w Urzędzie Miasta Gorzowa Wlkp.
Fot. Sławomir Sajkowski